Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Tekke/Dergah Geleneği

Yrd. Doç. Dr. Fatih ELCİL

21 Mart 2015 Cumartesi

İBA’da 21 Mart 2015 Cumartesi günü yapılan Genel Seminer programın konuğu, İstanbul Üniversitesi’nden Yard. Doç. Dr. Fatih Elcil’di. Elcil programda Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Tekke/Dergah Geleneği üzerine bir konuşma yaptı.

Elcil konuşmasında Anadolu coğrafyasının Türkleşme ve İslamlaşma süreci içinde, İslam dünyasında daha önce var olup, Türklerle birlikte Anadolu’ya giren farklı tasavvuf geleneklerinin, bu gelenek mensubu abdal, derviş ve babaların önemli bir manevi güç oluşturduklarını; bunların halka nüfuz eden, tasavvuf yolu ile gönülleri kazanıp eğiten, irşad eden birer manevi önder rolü üstlendiklerini belirtti.

Tekke / Tarikat etkinliklerinin tekke, zaviye, dergâh, hankah, asitane gibi adlarla anılan mimari yapılarda yürütüldüğünü ifade eden Elcil, konuşmasında şu tespitlere yer verdi:

“Tarikata girmek isteyen taliblerin, bir törenle şeyh tarafından tarikata kabul edilirdi. Talib, bu kabulden sonra mürid olarak tarikatın kural ve yöntemlerine göre eğitilerek, seyr-u süluk denilen manevi yolculuğunu sürdürürdü. Tekke eğitimini tamamlayan mürid, şeyhin halifesi olur ve onun adına tarikat etkinliğini sürdürürdü. Tekkelerde eğitimin başlıca yöntemleri zikir ve halvet hücresinde uygulanan çiledir.”

Elcil, Anadolu’da faaliyet göstermiş belli başlı tekke/dergah akımları arasında Halvetilik, Nakşibendilik, Kadirilik, Rifailik, Sadilik, Celvetilik, Mevlevilik, Gülşenilik, Şazelilik, Bektaşilik, Cerrahilik, Melamilik’in yer aldığını söyledi.

Program soru – cevap bölümüyle sona erdi.