Tereke Defterleri ve Osmanlı Araştırmalarında Kullanımı

Fatih BOZKURT

07 Mart 2015 Cumartesi / Saat: 14.30

İBA’da 7 Mart 2015 Cumartesi günü yapılan Genel Seminer programına, Sakarya Üniversitesi’nden Yard. Doç. Dr. Fatih Bozkurt misafir oldu. Bozkurt programda Osmanlı Tereke Defterleri ve bu defterlerin Osmanlı maddi kültür evrenini, Osmanlı toplumsal tarihini okuma konusunda sağlayacağı katkıları ele aldı.

Konuşmasında temel kaynak olarak kadı sicillerindeki tereke defterlerini merkeze alan Bozkurt, öncelikle toplumsal tarih çalışmalarının temel kaynaklarından olan bu defterlerin nasıl okunacağı, içerdiği verilerin nasıl değerlendirileceği meselesine yoğunlaştı.

Bozkurt daha sonra Tereke defterleri üzerinden, İstanbul’da 1785-1875 yılları arasında Osmanlı sıradan insanlarının ve üst tabakanın sahip olduğu maddî kültür araçlarına temas etti. Bu araçların dönem itibariyle Osmanlı toplumunun modernleşme ve Batılılaşma tecrübesinin anlaşılmasına yaptığı katkıya değindi.

Bozkurt, burada Osmanlı maddî kültüründe değişim, yani modernleşmenin ne zaman ve hangi yıllarda başladığı, toplumda hangi grupların bu değişimde öne çıktığı ve hangilerinin bu değişime direnç gösterdiği, değişimin hangi yoğunlukta gerçekleştiği gibi sorulara cevaplar aradı. Bu bağlamda Osmanlı’da halkın, tüketim kalıpları açısından yaşadığı değişim tecrübesine ve bu tecrübedeki zenginliğe dikkat çekti. Bu dönemde Osmanlı toplumunun maddî kültür açısından (Alaturka-Alafranga hatlarında)  iki farklı kültür evreninde yaşadığını belirten Bozkurt, Osmanlıların yavaş yavaş değişen sosyal hayatlarını ve tüketim alışkanlıklarını irdeledi.

Program soru cevap bölümüyle sona erdi.